اصول اساسی برای درمان زخم پای دیابتی
1) پرهیز از فشار آوردن به زخم: هنگام فعالیت‌های روزانه مثل راه رفتن، نباید به محل زخم فشاری وارد شود تا امکان بهبود زخم فراهم شود. گچ گرفتن، آتل‌بندی و استفاده از کفش‌های مخصوص از راه‌های حذف فشار هستند.
2) کنترل عفونت: از آنجا که سیستم دفاعی بدن بیمار دیابتی ضعیف شده و نمی‌تواند به طور طبیعی عفونت‌ها را از بین ببرد، در بسیاری از موارد (هنگامی که عمق زخم بیش از لایه سطحی پوست باشد) نیاز به تجویز آنتی‌بیوتیک‌هایی طبق دستور پزشک برای پیشگیری از عود زخم وجود دارد.
3) خونرسانی کافی: تا زمانی که خونرسانی مناسب به محل زخم وجود نداشته باشد، زخم ترمیم نخواهد شد. گاهی برای تامین خونرسانی کافی، به پیوند عروق نیاز است.
4) دبریدمان: حتما باید تمام نسوج مرده و له‌شده یا عفونی تا حد امکان از محل لبه‌های زخم و کف زخم برداشته شوند. باید نحوه مراقبت از پاها را کامل اموزش ببینید.
از دست دادن پاها
از شایع ترین عوارض دیابت از دست دادن پا می‌باشد. علل ایجاد پای دیابتی متعدد است که شامل درگیری اعصاب محیطی توسط دیابت، ضربه‌های خفیف و تکراری، زخم‌های پوستی، عفونت، کاهش خونرسانی به پا در اثر درگیری عروق و مراقبت از زخم می‌باشد.
جالب است بدانیم که شایع ترین نوع استرس مکانیکی در نتیجه راه رفتن اتفاق می‌افتد. بیمارانی که به علت درگیری اعصاب محیطی پای بی‌حسی دارند و درد را درک نمی‌کنند، با هر قدم راه رفتن منجر به تخریب و التهاب بافتی می‌شوند. نواحی حساس به فشار مداوم راه رفتن عبارتند از انگشت بزرگ و سر استخوان های کف پا.
اساس پیشگیری از مشکلات پای دیابتی، آموزش بیمار است.
توصیه هایی برای مراقبت از پاها
توصیه‌هایی که در مورد پاها باید به خاطر داشته باشید:
- باید در هنگام استحمام، دمای آب را با آرنج خود تست کنید. پس از شستن پاها با یک حوله نرم پاها، به ویژه بین انگشتان آن ها را خوب خشک کنید نواحی خشک و ترک‌خورده پوست را باید به آرامی سمباده کشید.
- ناخن‌ها را باید به صورت منظم گرفت و ناخن‌های ضخیم را باید سوهان بکشید.
- از پد‌های سیلیکونی روی انگشتان، جهت ممانعت از فشار روی سطح پشتی انگشتان در کفش باید استفاده کرد. استفاده از کفی‌های مناسب نیز توصیه می‌شود.
- جوراب های فشاری(جوراب واریس) که جای انگشتان در آنها بریده است توصیه نمی‌گردد، چون خطر کاهش خون رسانی به انگشتان پا را در بردارند.
معاینه پا
- روزانه پاها را از نظر قرمزی، تاول، بریدگی، تغییر حرارت (گرمی یا سردی)، تورم و از دست رفتن حس بررسی نمایند (خود بیمار یا یکی از اعضای خانواده، با مشاهده مستقیم پاها و یا مشاهده پاها در آینه) .
- ناخن ها را صاف کوتاه کنید.
- هیچ گاه از داروهای میخچه بدون مشورت پزشک استفاده نکنید.
- کفی طبی را بدون تجویز پزشک استفاده نکنید و هیچگاه بدون جوراب کفش نپوشید.
- پاهای خود را در هوای سرد با جوراب‌های نخی یا پشمی گرم بپوشانید.
- هیچ وقت پابرهنه راه نروید، به ویژه روی سطوح داغ.
- کفش‌هایی بپوشید که کاملا اندازه و مناسب پا باشند. ترجیحا از کفش‌های چرمی که امکان تبادل هوا دارند، استفاده کنید و اجازه دهید تا بین پوشیدن‌ها، کفش خشک شود.
- کفش‌های نوک باریک یا نوک باز یا دمپایی نپوشید.
- کفش‌های نو باید به تدریج پوشیده شوند. روز اول، یک ساعت پوشیده شوند، سپس روزی یک ساعت به پوشیدن کفش‌ها اضافه کنند تا به تدریج یک روز کامل کفش پوشیده شود.
- هرگاه امکان داشت کفش‌ها را درآورید و در بین روز دوره‌های مکرر استراحت برای پاها در نظر بگیرید. هر 5 ساعت کفش‌ها را درآورید.
- برای خرید کفش عصرها اقدام کنید.
- هیچ گاه بطری داغ، کمپرس گرم و لامپ گرمازا را نزدیک پاها قرار ندهید.
- از پوشیدن جوراب‌های لاستیکی و فشاری، به ویژه سوراخ دار که لبه‌ها و درزهای سفت دارند، یا پوشیدن جوراب‌های معمولی ولی تنگ، خودداری کنید.
- سیگار نکشید.