استومی (Ostomy) چیست؟
هر چند در گفتگوها و حتی برخی نوشته ها "استومی" و "استوما" را معادل هم بکار میبرند اما در تعریف استومی می بایست یک تفاوت بسیار کوچک بین این دو کلمه را در نظر گرفت.
معمولا به قسمتی از روده، که از جداره شکم بیرون گذاشته شده است "استوما" گفته میشود و به این عمل یعنی تعبیه سوراخی در جداره شکم و قرار دادن استوما از میان آن و بر روی شکم استومی اطلاق میگردد. یعنی بطور خلاصه "در عمل استومی برای بیمار استوما تعبیه میشود."
انواع استومی
بصورت کلی میتوان استومی را به روشهای گوناگونی دسته بندی کرد اما آن چیزی که بیشتر در اینجا مدنظر است استومی های دفعی است، یعنی انواع استومی که از آنها مواد دفعی مانند ادرار و مدفوع خارج میشوند.
با در نظر داشتن این موضوع این نوع استومی ها به سه گروه کلی کلستومی، ایلئوستومی، و یوروستومی تقسیم میشوند. لازم به ذکر است که هر کدام از این گروهها با توجه به شرایط بیمار و بیماری و یا تکنیک جراحی به زیر گروههای متنوع دیگری ممکن است تقسیم شوند.
استوما (Stoma) چیست؟
کلمه استوما در اصل به معنای دهان یا ورودی است. بیمارانی که تحت عمل جراحی استومی قرار میگیرند، روی شکم خود دهانه ای به نام استوما دارند. استوما در حقیقت قسمتی از روده است که از شکم خارج شده و توسط بخیه به جدار شکم ثابت میشود و مواد دفعی بدن از طریق آن خارج میشود.
در این صورت افرادی که تحت عمل جراحی استومی قرار میگیرند، قادر نیستند مانند افراد عادی دفع ادرار ومدفوع داشته باشند و دفع، ادرار یا مدفوع، از طریق استوما صورت می گیرد.
انواع استوما
انواع استوما را نیز میتوان بر اساس شکل آنها تقسیم بندی کرد.
مانند:
- Loop Ostoma
- Double-Barrel Ostoma
- End Ostoma
برآمدگی استوما از سطح پوست چه قدر است؟
برآمدگی استوما از سطح پوست باید حدود 2 سانتیمتر باشد. این برآمدگی اجازه میدهد مواد دفعی به طور مستقیم داخل کیسه تخلیه شود. این حالت از ایجاد مشکلات پوستی اطراف استوما جلوگیری میکند.
اگر استوما کاملاً هم سطح با پوست باشد، ترشحات به جای اینکه داخل کیسه تخلیه شود، مستقیماً روی لبه چسب کیسه میریزد و از چسبیدن مطلوب آن جلوگیری میکند، استومای فرورفته نیز باعث نفوذ ترشحات به زیر چسب کیسه و جدا شدن آن خواهد شد.
هنگام ایجاد انسداد روده چه باید کرد؟
در صورت شک به انسداد روده ، حتماً باید مصرف غذاهای جامد را متوقف کرده و هرگز از داروهای ملین و ضد درد استفاده نکنید. بهتر است برای مدتی از خوردن غذا خودداری و فقط از نوشیدنی های ولرم بدون گاز استفاده کنید. از وارد کردن هرگونه وسیله به داخل استوما پرهیز کنید و در صورت متورم شدن استوما، بهتر است از چسب پایه ای که برش بزرگتری دارد استفاده کنید.
بهتر است به نخستین نشانه های انسداد دقت شود. یک انسداد نسبی معمولاً خود را با دردهای کرامپی شکم، خروج مدفوع آبکی و بد بو، اتساع شکمی و تورم استوما همراه با تهوع و استفراغ نشان میدهد. انسداد کامل ایلئوستومی با عدم دفع مدفوع از استوما برای بیش از 4 ساعت، درد شدید شکمی، تورم شکم و استوما و تهوع و استفراغ همراه است.
غذاهایی که موجب انسداد روده میشوند عبارتند از: ذرت بوداده، آجیل، غذاهای پر فیبر مانند کرفس، پوست میوهها و گوشتی که خوب جویده نشده است. برای جلوگیری از ایجاد انسداد بهتر است همواره گوشت به قطعات ریز خرد و به خوبی جویده شود.